Hermine van den Hoek is leefomgevingsmediator. Ze wordt gevraagd bij impasses waarbij de overheid, ondernemers en burgers tegenover elkaar staan. Afhankelijk van de situatie is ze mediator of procesbegeleider. We zien elkaar in de Haven van Scheveningen, op de grens met Duindorp. Het is mooi weer en door de ramen van Buddy komt de geur van de zee en van vis naar binnen, ik hoor de krijsende meeuwen. Buddy parkeer ik in de haven voor de SCH 236. Deze vislogger heeft Hermine als voorbeeld genomen om andere overheden enthousiast te maken om bij conflicten of impasses in de leefomgeving voor een passende vorm van mediation te kiezen.
Jouw band met de SCH 236, vertel eens!
“Zeven jaar geleden zocht het gemeentebestuur van Den Haag contact met mij. De gemeente Den Haag had een Europese subsidie gekregen en was bereid het bedrag te verdubbelen. Het doel van de subsidie (dhz: de subsidie loopt nog steeds) is dat van onderaf van de samenleving initiatieven mogelijk worden gemaakt die zorgen voor verbindingen in de samenleving. Daarnaast moeten de initiatieven jongeren, die onderaan de werkgelegenheidsladder staan, een stap hoger krijgen. De opdracht was breed, hoe moest ik beginnen? Ik kwam in contact met een student uit Delft en heb hem gevraagd om het samen op te zetten. We hebben zoveel mogelijk belangenpartijen in het gebied aan tafel gezet: bewonersorganisaties, investeerders in de haven, cultuurinstellingen in Scheveningen, de voetbalclub in Duindorp, bewonersorganisaties van Scheveningen Dorp, Bad, Haven, jongerenorganisaties, ouderenbond…. noem maar op. Dat zijn van oudsher belangenpartijen die elkaar goed kennen maar ook tegengestelde belangen hebben. Het was zeven jaar geleden ook spannend, Duindorp en Scheveningen gingen met elkaar aan tafel. Ik heb de tijd genomen om ze hun verhaal te laten vertellen. Waarom zijn ze actief in hun belangenorganisatie, wat bindt hun met het gebied en wat denken ze dat het gebied nodig heeft aan vernieuwingen of verbindingen. Ze hebben hun dromen aan elkaar verteld; dat was het ijsbrekende moment. Wat partijen verbond, was dat bijna iedereen iemand die hier vandaan komt iemand heeft of kent of in zijn familie heeft die op zee gewerkt heeft of in de vis heeft gezeten of van vis houdt. Vis was de verbinding.”
Is dat al de eerste tip aan andere gemeenten: neem de tijd om een goede basis te leggen?
“Ja, zeker! De weg er naar toe is het mooiste pad. Dat bleek hier ook weer. Ik herinner me het eerste jaar als het meest vruchtbare jaar. De verhalen die toen verteld zijn, verbinden nog steeds.”
Het maken van verbinding tussen mensen, hoe pakte je het aan?
““In het begin van het project heb ik mediationvaardigheden ingezet. Luisteren naar niet zozeer standpunten, bijvoorbeeld er moeten over 5 jaar werkgelegenheidsplekken zijn. Nee, luisteren naar het belang. Waarom zet jij je in voor jongeren of waarom vind je het belangrijk dat jongeren mee gaan helpen. In een leefomgeving gaat het niet om een formele mediation, het gaat veel meer om het inzetten van vaardigheden. Het is nodig om emoties tevoorschijn te halen. Ongeacht met wie je aan tafel zit, iedereen heeft een verhaal. Of je jong bent of oud. Achter elk verhaal schuilt een emotie, een illusie of een verlangen of een drive. Ga op zoek naar die emotie. Daar moest ik behoorlijk voor doorvragen. Een Scheveninger laat niet zo makkelijk zijn emotie zien. Je moet in het begin dus geduld hebben om de schelpen/oesters open te krijgen. Dat is gelukt.”
Wat was het resultaat?
“We hebben een Stichting met een fonds gemaakt. Dat fonds werd gevuld door Europees geld en verdubbeld met geld door de gemeente Den Haag. De Stichting verleend subsidies aan projecten in Scheveningen en Duindorp waarbij verbindingen in de omgeving ontstaan, de cultuur naar buiten komt, de historie van het gebied laat zien of jongeren weer aan het werk krijgt. De vislogger is een mooi voorbeeld. De Stichting heeft donaties gegeven voor de restauratie van de vislogger. Dat is een samenwerking tussen een grote ondernemer in de haven, jongeren van het ROC en 40 oud vissers. Zij begeleiden de jongeren om de boot te restaureren. Ze leren ze visnetten te repareren, lassen, zagen, van een vislogger een museumboot te bouwen. “
Al pratende over haar ervaringen komt Hermine met nog een belangrijke tip.
“Je hebt een regisseur nodig die onafhankelijk is, die niet van één van de partijen is maar die wel de taal van de ambtenaar begrijpt en ook de taal van de omgeving waar het om gaat. Iemand die snapt wat de mensen beweegt en waarom een ambtenaar soms dwars moet liggen, omdat hij zijn taak moet doen. Een onafhankelijk regisseur, een procesbegeleider snapt welke open vragen je moet stellen, die is daar ervaren en behendig in. Hij heeft ook oog voor politieke gevoeligheden en snapt hoe Brussel denkt. Dan heb je kans van slagen. Daar zit de kracht.”
Later in het gesprek vult Hermine nog aan.
“Ik zie een kloof tussen het bestuur en de samenleving. Zet daar iemand tussen als buffer die begrijpt hoe de twee identiteiten overheid en samenleving in elkaar zitten. Dat is al zo oud als de mensheid op straat. Vroeger waren er al dorpshoofden. Als dingen verscherpen dan helpt het om met een onafhankelijk iemand aan tafel te zitten. Die leert partijen naar elkaar te luisteren. Het gaat ook over respect naar elkaar. Het wordt nu steeds breder gedragen dat dat een middel is dat je in kunt zetten in elke leefomgeving. Kijk naar de omgevingswet, daar wordt het ingebed.”
Vervolgd door een kritische noot.
“ Zet het niet zomaar in, je moet met burgerinitiatief heel zuinig zijn. Vertrouwen komt te voet maar gaat te paard. Als je een burgerinitiatief laat klappen dan is het vuur eruit. Zie dan maar weer nieuwe initiatieven te organiseren. Je moet er zuinig mee zijn. “
Maandag plaatste ik het interview met José Gerritse, wijkregisseur in Ridderkerk. Zij gaf aan het soms frustrerend te vinden als na een inspraak traject nog bezwaar werd ingediend. Hoe kijk jij daar tegen aan?
“Frustrerend? That’s life. Daar loopt elke gemeente tegenaan. Dat is het grote goed van onze democratische juridische stelsel. Mensen behouden het recht. Wie is de overheid om dat recht te ontnemen. De uitkomst kan zijn dat een project niet door gaat.” Gelukkig ook een hart onder de riem voor José Gerritse want Hermine vervolgt: ”Aan de andere kant, je hebt wel het vertrouwen gewonnen door met mensen aan tafel te zitten. Mensen zien dat er met de overheid gepraat kan worden. Dat punt heb je binnen. Als er dan iets anders zich voordoet, verkeersdrempels, een nieuw fietspad, dan moet je weer met diezelfde mensen aan tafel. Dan heb je al wel een lijntje. Je hebt laten zien dat met de overheid valt te praten. Het is een benaderbare overheid, dat win je ermee. De frustratie van een bezwaar is vervelend maar soms moet de overheid nee zeggen of zegt de burger nee. Dat is de maakbare samenleving. Zo plooi je het in elkaar. Dat is een groot goed van de democratie vind ik.”
Morgen het interview met Madzy Malaars en Martijn Haks van het Erasmus Medisch Centrum