Peter de Raaf en Hella van der Linden, beide intern mediator bij Rijkswaterstaat, stonden al lang op m’n wensenlijst voor een interview omdat Peter op een bijeenkomst met interne mediators zei: “wij doen bij Rijkswaterstaat hele andere mediations dan jullie”. Dat maakt me nieuwsgierig. We treffen elkaar op een ochtend in een gezellig en nog rustig café vlakbij de vestiging van Rijkswaterstaat in Den Haag.
Wat is er zo anders aan de mediations die jullie bij Rijkswaterstaat doen?
Peter: “Voordat ik hier op antwoord moet Hella eerst vertellen hoe we het hier georganiseerd hebben”. Hella haakt aan: “Hoe zijn we bézig het te organiseren”. Ik vind het nu al leuk, een interview met een duo! Hella:” Vanaf het moment dat ik acht jaar geleden mediator ben geworden is het in mijn hoofd gaan broeden om interne conflicthantering en bemiddeling binnen Rijkswaterstaat op te zetten. De afgelopen jaren hebben we het nodige voorwerk gedaan en ik ben er trots op dat er begin 2018 een pilot start. We gaan een flinke groep managers uit de projectenhoek opleiden in conflictvaardigheden. Ik denk namelijk dat er eerder een klap gemaakt kan worden; verder naar voren in de keten, bij de samenwerking binnen en tussen projectteams. (Ik spits m’n oren, dit gaat over conflicten in de kiem smoren, mijn favoriete onderwerp). We werken binnen Rijkswaterstaat in een keten, ieder is verantwoordelijk voor een bepaald deel, dat is best lastig want als je niet vaardig bent in het denken in verschillende belangen en het kijken naar wat het gemeenschappelijke belang is dan kan er al gauw een conflict ontstaan. Hoe mooi is het om dat aan de voorkant op te lossen door mensen vaardiger te maken. Te leren respectvol en effectief om te gaan met belangentegenstellingen en te zorgen dat conflicten tijdig worden opgelost. Dat sluit ook aan bij de Marktvisie van Rijkswaterstaat. Het zou mooi zijn als het normaler wordt, dat als je er samen niet uitkomt je iemand erbij haalt. Dat kan een bemiddelaar of een mediator zijn. Dat hangt af van hoe erg het is. Dat is de gedachte en dat willen we neerzetten. De pilot start met een opleiding, met dank aan de Belastingdienst. Managers uit de projectonderdelen willen we in gemengde groepen die opleiding laten volgen. Het is wat men noemt “blended learning”: eerst een e-learning en daarna training en oefenen met acteurs. Vervolgens is er drie keer een terugkomdag met acteurs. De opleiding duurt negen maanden. We voegen de clubs bij elkaar omdat ze in de praktijk van elkaar afhankelijk zijn. Als ze in een training elkaar beter leren kennen heb je kans dat ze elkaar makkelijker gaan vinden”.
Wat is er zo anders aan de mediations die jullie bij Rijkswaterstaat doen?
Peter: “We doen 5 soorten mediations. Arbeidsconflicten: dat is tussen baas/medewerker en medewerker, samenwerkingsconflicten bv met groepen als het net even niet lekker gaat en technocratische bemiddelingen. Dat is met technici en dat is een volk apart. Die hebben twee eigenschappen. Het zijn de grootste vrienden als mens, ze kunnen met elkaar door één deur. Behalve als we met één gezamenlijke opdracht bezig zijn. Dan hebben ze ruzie. Dan zit de passie in hun vak zodanig verankerd dat ze vanuit die perceptie en vanuit hun persoonlijkheid zeggen: je kunt met mij goed samenwerken je moet alleen doen wat ik zeg. Dat zeggen ze allemaal en daar zit dan de conflictbasis. Daar een bemiddeling in doen dat vergt een bepaalde attitude. Dat is een tak van sport die ik nergens nog ben tegengekomen anders dan bij Rijkswaterstaat. Dat is wat Hella en ik af en toe samen doen. In dat aparte vakgebied zijn wij erg goed geworden, om het maar even onbescheiden te zeggen. Technici vinden het fijn als je een beetje begrijpt wat hun taal betekent. De technici voelen zich daardoor begrepen en gewaardeerd. Dat zijn twee essentiële dingen. We doen ook bestuurlijke conflicten. Dat vergt een hele andere manier van bemiddelen. Er spelen andere grootheden zoals politieke en bestuurlijke gevoeligheid. Grootheden die je niet kunt pakken maar die er wel zijn. Je voelt de druk op de achtergrond. Tenslotte alliance conflicten bijvoorbeeld met Rijkswaterstaat en ANWB of Rijkswaterstaat en een bouwcombinatie. Daar gaat het gaat om grote bedragen en politiek bestuurlijk gevoelige dingen. Je moet je kunnen inleven en begrip hebben voor hun context. Je kunt niet aankomen met een MfNmediationovereenkomst omdat dat zo nodig moet. Je maakt wel afspraken hoe je met elkaar om gaat. Je werkt in de geest van de MfN eisen”.
Jullie werken vaak samen, vertel eens wat meer over jullie achtergrond en samenwerking?
Hella: ”Ik ben een nepjurist, ik kan behoorlijk juridisch denken, maar heb daar eigenlijk een hekel aan (kordaat) “let’s talk”. Peter: “Ik kom uit de luchtvaart. Ik heb 22 jaar bij Fokker gewerkt. Ik zie mezelf als één van de techneuten en ik vind dat ook leuk”. Heeft de één in een bemiddeling oog voor de technische kant en de ander voor de vaardigheden? Peter: “Het vult zich aan. We hebben een symbiose, een man vrouw combinatie die werkt. Hella stelt altijd andere vragen dan ik”. Hella: ”We kunnen zonder dat we het erover gehad hebben van het programma afwijken, we kijken elkaar schuin aan en we doen wat anders. Of Peter gooit er een bijl in en ik denk wat gebeurt er? Om vervolgens in minder dan een halve seconde te bedenken dat dat best verstandig is. Soms hebben we een good guy, bad guy instelling. Je moet elkaar begrijpen en kunnen vertrouwen”. Peter: “we doen het niet altijd samen”. Hella: “maar het gaat wel soepeler als we samen zijn, het kost minder energie en we hebben soms verrassende resultaten”.
De laatste vraag: hebben jullie een beeld of een voorwerp waar je inspiratie uithaalt?
Hella haalt twee in elkaar gedraaide nagels/spijkers uit haar tas. Hella: ”Het presentje dat ik kreeg toen ik mijn mediationopleiding afsloot bij het CVC. Het zijn twee nagels die elkaar nodig hebben. Ze maken onlosmakelijk deel van elkaar uit en er is één manier, daar moet ik even goed op oefenen, waarop ze uit elkaar kunnen”. Hella probeert het haastig en zegt: “Je moet het met beleid doen”. Peter: “En als je geduld hebt zeker”. Hella: “Ik vind dit een mooi symbooltje van twee partijen die elkaar nodig hebben. Het oplossen van een verstrikking kan maken dat je de knoop kunt ontwarren. Hierdoor zijn ze wel verbonden maar niet gebonden aan elkaar”. Hella probeert het nog een keer en zegt: ”Dat is het in een mediation ook altijd: een puzzel”.
Peter laat een foto zien op zijn telefoon. Peter: “Het zal je niet verbazen, ik heb een foto van vier vliegtuigen op een rij. De foto is afgelopen zondag genomen. Het zijn Fokker machines die naar Norwich zijn gevlogen. Op de foto zie je de start voor een nieuw begin, een nieuwe werkelijkheid. Dat is na de oplossing van een conflict ook altijd aan de hand. Er is een nieuwe werkelijkheid. Deze machines hebben dingen opgelost, ze hebben hun functie gehad en met elkaar maken ze een nieuwe start maar dan ook letterlijk. Ze zijn met z’n vieren ook letterlijk vertrokken. Die gezamenlijkheid, het symboliseert een totaal systeem dat met elkaar te maken heeft. Ze kunnen niet zomaar gaan vliegen met elkaar, ze moeten dat op een bepaalde manier doen, ze worden begeleid. Al die dingen waar ontwikkeling in zit is geregeld op dit moment van de foto. Omdat het geregeld is kunnen ze weer met elkaar een take off hebben naar een nieuwe werkelijkheid”.
November 2017